در بازار لپ‌تاپ در ایران، مانند بسیاری از بازارهای دیگر، برخی فروشندگان سودجو گاهی با اطلاعات ناقص ، نادرست یا گمراه‌کننده که می‌تواند خریداران را به اشتباه بیندازد سعی در فروش کالای مورد نظر خود دارند. در این متن، به برخی از رایج‌ترین این موارد اشاره میکنیم:

1-قیمت دروغین برای به طمع انداختن مشتری و کشاندن آنها به فروشگاه!

کالایی که وجود ندارد! فردا میرسه! همین الان تمام شد!

شاید عجیب بنظر برسد اما واقعیت دارد. در بازار لپتاپ مثل دیگر بازارها (ملک ، لوازم خانگی ، خودرو و...) عده ای فروشنده سودجو با اعلام قیمتهای بسیار پایین برای یک مدل لپتاپ سعی در وسوسه کردن مشتری ها و  جلب توجه و کشاندن آنها به مغازه خود را داشته باشند.  و بعد از حضور مشتری اعلام میکنند که موجودی آن کالا به تازگی پایان یافته و با چرب زبانی تلاش به فروش کالاهای دیگر خود به مشتری مینمایند.  برای جلوگیری از هدر رفتن وقت و کلاهبرداری های این چنین ، قبل از هر چیز مطمئن شوید که آیا کالای آگهی شده با مشخصات و قیمت اعلامی و سلامت کامل دستگاه، وجود دارد؟

2-مخفی نمودن و عدم اعلام وضعیت سلامت لپتاپ!

یکی از رایج ترین ترفندها ، عدم اعلام وضعیت سلامت دستگاه در آگهی ها و تبلیغات و سعی به طمع انداختن مشتری ها با قیمتهای وسوسه کننده برای آنها میباشد. لذا بعد از اینکه اطمینان حاصل کردید کالایی وجود دارد حتما از تبلیغ کننده در باره سلامت دستگاه و نداشتن ایرادهای جزیی و اساسی سوال کنید.

در بازار لپتاپهای استوک ، قیمت لپتاپ سالم با یک لپتاپ دارای ایراد بسیار متفاوت است. ممکن است یک لپتاپ دارای ایرادی جزئی یا ایرادهای اساسی باشد. وظیفه اخلاقی یک فروشنده بررسی دقیق لپتاپ قبل از فروش برای ایرادهای احتمالی ، تست لپتاپ در حضور مشتری و مشخص نمودن سلامت دستگاه و همچنین تعیین مدتی برای حق تست جهت کشف معایبی که در زمان فروش به مشتری مشخص نبوده اند میباشد. 

3-معرفی لپتاپهای بدون گرافیک به نام لپتاپهای گرافیک دار!

یکی از رایج‌ترین دروغ ها در بازار لپ‌تاپ ایران، معرفی لپتاپهای بدون گرافیک مجزا ،  به‌عنوان لپتاپهایی با گرافیک مجزا است. مثلا به شما میگویند این لپتاپ 2 گیگ گرافیک اینتل دارد تا آنها را شبیه گرافیک مجزا معرفی کرده و ارزش لپ‌تاپ را بیشتر نشان دهند. بطور کلی باید گفت یک لپتاپ با گرافیک مجزا نسبت به مورد مشابه با گرافیک اینتل قیمت بالاتری دارد. این اختلاف بسته به نوع چیپست گرافیک و مقدار رم گرافیکی VRAM میتواند  اختلاف قیمت مختصر یا بسیار زیادی ایجاد کند!

برای توضیح بهتر باید گفت در لپتاپهای "بدون گرافیک مستقل" که گرافیک آنها با نام INTEL HD/UHD شناخته میشوند ، از رم سیستم به صورت اشتراکی استفاده می شود و در حقیقت گوشه ای  از پردازنده مرکزی هم وظیفه پردازش گرافیکی را بعهده میگیرد.میزان بیشتر اشتراک گیری از رم سیستم (مثلا 2 گیگابایت یا 4 گیگابایت و بیشتر از آن هم)  تاثیر چندانی در افزایش توان آنها ندارد و خروجی گرافیکی این لپتاپ ها ضعیف میباشد. "لپتاپهای بدون گرافیک مجزا" برای کارهای روزمره و غیرگرافیکی کاملا مناسب هستند اما قدرت کافی برای بازی‌های سه بعدی یا نرم‌افزارهای گرافیکی حرفه‌ای را ندارند.


 در نمودار بالا توان گرافیکی یک لپتاپ با گرافیک اینتل (نمودار سبز) ، یک لپتاپ با گرافیک 2 (نمودار زرد) ، یک لپتاپ با گرافیک GTX 1050 4GB که مدل سال 2018 میباشد(بنفش)  و یک لپتاپ با گرافیک RTX 2050 4GB (صورتی) که مدل سال 2022 نشان داده شده است.

 در نسلهای 10 به بالا ، لپتاپهایی با گرافیکهای آنبورد جدید با نامهای Intel IRIS XE و Radeon های جدید مثل RADEON VEGA , RADEON 610M راهی بازار شده اند که عملکردی در حد یک گرافیک مجزای 2 گیگ سال 2015 ارائه میکنند. این عملکرد برای بازیهای سبک و کارهای گرافیکی معمول نیز جوابگو میباشد اما باز هم به توان رقابت با گرافیکهای مجزای GEFORCE هم نسل خود را نخواهند داشت.

4-عدم اشاره به جزئیات مانیتور لپتاپ:

مانیتور یکی از مهمترین اجزای لپتاپ است که کیفیت تصویر آن در نظر کاربر میتواند استفاده از آن را لذت بخش یا کسالت بار کند. در بازار لپتاپ ایران معمولا فقط به اندازه مانیتور و رزولوشن آن اشاره میگردد. اما معمولا به نوع پنل که تاثیر زیادی در کیفیت تصویر آن دارد اشاره نمیشود. متاسفانه در خریدهای اینترنتی و خرید بصورت پلمب مشتری قبل امکان بررسی کیفیت تصویر مانیتور لپتاپ را ندارد. همچنین در آگهی ها وتبلیغات میزان دقت رنگ و میزان روشنایی یا درخشش تصویر که عامل بسیار مهمی در کیفیت تصویر آن دارد به ندرت عنوان میشوند. تفاوت قیمت دو لپتاپ با مشخصات مشابه، اما با مانیتورهای متفاوت میتواند بسیار زیاد باشد. 

تکنولوژی مانیتور یکی از عوامل مهم در کیفیت تصویر است. مانیتورهای TN  بسیار ارزان‌تر ، دقت رنگ و زاویه دید و درخشش پایین‌تری دارند. در مقابل، مانیتورهای IPS  کیفیت رنگ و زاویه دید بهتری ارائه می‌دهند. مانیتور ها میتوانند درخششی از 150 نیت تا 500 نیت داشته باشند. که در لپتاپهای ارزان معمولا از ضعیفترین آنها استفاده میشود. همچنین دقت رنگ در مانیتورهای ارزان زیر 50% و در مانیتورهای گران قیمت به 100% میرسد . معمولا فروشندگان از اشاره به جزئیات مانیتورهای بی کیفیت خودداری میکنند و فقط به بیان اینکه لپتاپ 15.6 Full HD هست بسنده میکنند.

5-اطلاعات ناقص و نادرست در خصوص CPU:

برای تشخیص توان پردازشی یک لپتاپ باید مدل پردازنده بصورت کامل بیان گردد. که متاسفانه در بسیار موارد فقط به اسم سازنده یا مدل آن و نهایتا به نسل آن اشاره میگردد. دادن اطلاعات ناقص در زمینه پردازنده موجب قضاوت غلط در خصوص توان پردازشی یا ارزش قیمتی آن لپتاپ میباشد. نام کامل یک پردازنده شامل موارد زیر میباشد:

سازنده : در بازار جهانی دو سازنده عمده پردازنده وجود دارد. پردازنده هایintel در قیاس با پردازنده های AMD با توان پردازشی مشابه , قیمت بالاتری دارند. علت ارزانتر بودن AMD ها در گذشته نهفته است. در سی سال گذشته پردازنده های شرکت AMD  دچار مشکلات کوچک و بزرگی مثل حرارت زیاد ، مشکلات در ماردبردها ، عدم وجود مادربردهای یدکی در بازار ؛ حساسیت زیاد به نوع رم و عملکرد پایین در بعضی از نرم افزارها بوده اند و به خوش نامی محصولات شرکت اینتل نمیباشند و ارزان تر هستند.

نسل پردازنده : عموما در بازار ایران پردازنده های اینتل فقط به مدل core i3 i5 i7 اشاره میشود. اما نسل پردازنده تأثیر زیادی بر عملکرد و کارایی لپ‌تاپ دارد.برای مثال یک پردازنده i3  چند نسل بالاتر میتوند از یک i7  چند نسل پایینتر توان بیشتری داشته باشد.. در بعضی نسلها (مثلا نسل 10 و 11) این اختلاف زیاد و در بعضی نسلها (مثلا 6 و 7) این اختلاف اندک است.

پسوند پردازنده : بعلاوه انواع پردازنده های با پسوندهای مختلف اختلاف سرعت بسیار زیادی دارند. بطوریکه برخی پردازنده های نوع H  میتوانند از پردازنده های مشابه چند نسل بعد از خود با پسوند U سرعت بالاتری داشته باشند. یا مثلا پردازنده نسل 4 i7 4800mq توانی به اندازه intel core i7 8550u نسل8 دارد. یا پردازنده intel core i7 9850H سرعت بالاتری از پردازنده نسل11 دارد.

رقم دوم/سوم و نامگذاری کامل پردازنده: در نام کامل یک پردازنده یک عدد نیز بیانگر فرکانس کاری و توان پردازنده در قیاس با سایر پردازنده های هم سری و هم نسل خود میباشد. مثلا i7 13620H و i7 13800H هر دو پردازنده های نوع H نسل 13 شرکت اینتل میباشند اما مدل 13800H به مراتب قوی تر میباشد.

در نمودار زیر مشاهده میکنید پردازنده i7 نسل چهار از نوع MQ عملکردی نزدیک به پردازنده i7 نسل 8 نوع U دارد. یا پردازنده i7 نسل 9 نوع H از پردازنده i7 نسل 11 نوع G قویتر است.

در نمودار زیر مشاهده میکنید پردازنده RYZEN5 ساخت شرکت AMD با نام کامل RYZEN 5 7520U که در سال 2023 معرفی شده از پردازنده های RYZEN 5 سه نسل قبل از خود ضعیف تر است.عدد سوم و چهارم نام این پردازنده 20 ودر پردازنده های قدیمی تر 50 میباشد. این عدد نشانگر ضعیفتر یا قویتر بودن پردازنده در نسل خود میباشد.


6-ارائه اطلاعات ناقص درباره فضای ذخیره‌سازی:

در بازار امروز لپتاپهای با هارد دیسک های قدیمی بدلیل سرعت لود ویندوز و واکنش بسیار پایین تقریبا بلا استفاده هستند.  فروش لپتاپ بدون اشاره به نوع حافظه احتمالا بمعنی مخفی کردن استفاده لپتاپ از هارد دیسک قدیمی با سرعت بسیار پایین است. در صورت خرید این لپتاپها ناگزیر به تعویض هارد آن با یک SSD خواهید بود.  در سالهای اخیر حافظه های پرسرعت SSD  با عملکرد بسیار بهتر نجات دهنده کامپیوترهای قدیمی شده اند اما حافظه های SSD نیز انواع و اقسام دارند.

 این حافظه ها با برندهای معتبر و متفرقه وجود دارند که قیمت آنها نیز متفاوت است. همچنین در چند نوع مختلف که  در انواع قدیمی تر ساتا ؛ نوعM2 NGFF و نوع NVME  ساخته میشوند که هرکدام از انها قیمت مختلف و عملکرد متفاوتی هم دارد. علاوه بر همه اینها SSDها هم میتوانند در طول زمان ضعیف و مستهلک شوند.


7-عدم بیان مشخصات کامل RAM و امکان ارتقا پذیری آن:

میزان رم و نوع و فرکانس آن سیستم رابطه مستقیمی با سرعت سیستم در اجرای برنامه های سنگین و متعدد دارد. در اکثر لپتاپها اسلاتهایی برای افزایش میزان رم اختصاص داده شده است. ولی متاسفانه دربرخی مدلها برای کاهش هزینه با حذف اسلات رم و قرارگیری رم روی مادربرد لپتاپ ،بصورت آنبورد استفاده میشود. علاوه بر اینکه رم این لپتاپ ها غیرقابل ارتقا هستند در صورت بروز مشکل برای آی سی های رم ،  شما ناگزیر به تعویض ماردبرد دستگاه با هزینه سرسام آوری خواهید بود. بطور کلی خرید لپتاپهایی با رمهای آنبورد بهیچ عنوان توصیه نمیشوند و متاسفانه شرکت لنوو مدلهای متفاوت زیادی از این دسته لپتاپها را روانه بازار محصولات اقتصادی کرده است.